Pek sevgili okurlarımız,

Umarız bu Pazar günü sizden keyiflisi yoktur. Geçtiğimiz hafta bültenimizde “Merkeziyetsizlik” ve “Güven” kavramlarından bahsetmiştik. Hemen öncesinde ise “Web3 Alanında Çalışmak” konulu podcastimiz yayınlanmıştı. Henüz dinlemediyseniz davetlimizsiniz.

Üzerinden kısaca geçmek gerekirse geçtiğimiz hafta güvenimizin nasıl kırıldığına, bunu nasıl düzeltebileceğimize değinmiştik. Temkinli olmanın ne kadar önemli olduğunu hatırlatmış ve bunu aslında sistemlere de uygulayabileceğimizden bahsetmiştik. Siz ne kadar temkinli olursanız olun, kullandığınız platformlar bunu yansıtmazsa bir anlamı kalmıyor. Dolayısıyla bunu düşünce düzeyinden daha kapsamlı hale getirmemiz gerektiğini söylemiştik.

Bu sorunları çözerken ise kripto bize yardımcı olabilir, nasıl mı?

İşlemlerde güvenceyi sağlamak adına üçüncü partilerden yardım alabilme olanağımız hep oldu, ancak size hatırlatırız ki bu pek de kârlı bir yöntem olmuyor. Üçüncü partiler süreci uzatmakla kalmıyor, masrafımızı da ikiye katlıyor bazı durumlarda. Dolayısıyla bu güvenceyi aslında sistemin kendisi bize sağlasa şahane olurdu diye düşünmüş zamanında birileri. Sonrasında ise üzerinde durmaya devam etmişler.

“Bu sistem merkeziyetsiz olursa, yolsuzluk da bu sayede önlenmiş olacaktır.”

Üzerine düşünmeye devam ederken ise iki farklı ilke benimseme kararı alınmış. Bunlardan birincisi minimal çözümlere odaklanan bir yaklaşım benimsemek olmuş. Ne kastedildiğine odaklanacak olursak, bu ilkeyi kullanıcılar arası işlemlere ev sahipliği yapılırken sistemin kâr hesabı gütmemesi ve minimal bir şekilde görevleri tamamlaması olarak özetleyebiliriz. Geleneksel yollara dönüldüğünde güveni sağlayan üçüncü parti şirketler bir kâr hesabı ile bu işin içerisine girerken, böyle bir gündem asla söz konusu olmayacak şekilde tasarlanmış bu sistem. Buna örnek olarak yalnızca işlem masrafını karşılayacak şekilde minimum işlem ücretleri ile kullanıcıların token alıp satmasını sağlayan platformlar verilebilir.

Benimsenen ikinci ilke ise güven odaklı bir çalışma sistemi olmuş. Bu da demek oluyor ki, işlemin eksiksiz ve doğru yerine getirilmesinde istatistiksel olarak o kadar küçük bir hata oranı var ki bu işlem neredeyse garantilenmiş algılanabilir. Böyle bir sistem ile kullanıcılar sisteme güvenmek zorunda kalmıyor, aksine zaten çalışacağını biliyorlar. Sistemin yanlış çalışmasını sağlayabilecek tüm olasılıklar düşünülmüş ve bunlar ortadan kaldırılmış.

Blok zincirler ise bu iki ilkeyi bir araya getirirler ve kâr hesabını masrafları karşılayacak ölçüde tutup güven odaklı çalışırlar. Burada tabii ki işlem ücretleri düzenlenmemiş ve dolayısıyla zaman içinde göklerden bize bakan konumlara gelmiş platformları ayrı tutuyoruz. Unutmayın ki, bu konuların üzerinden geçerken blok zincirin mantığına odaklanıyoruz.

Birisi yeni bir değer oluşturduğunda, mesela sahip olduğu evini token’laştırıp tapusunu blok zincir üzerinde tutmaya karar verdiğinde, blok zincire bu veriyi aktarmış olur. Merkeziyetsiz bağlantı noktaları yani “node”lar ise bu işlemin gerçekleştiğini onaylar. Pek çok node tarafından onaylanan işlem hakkında bir “consensus”a (mutabakat) ulaşıldığında, yani çoğunluk aynı fikirde olduğunda ise işlem tamamlanmış olur. Aynı kişi evi satın aldığı kişiye blok zincir üzerinden ödeme yapmak isterse önce node’lar satın alan kişinin yapacağı ödeme miktarında değere sahip olduğuna emin olur. Yeterince parası olduğuna kanaat getirildikten sonra bu işlem de aynı şekilde node’lar tarafından onaylanarak tamamlanır.

Merkeziyetsiz mutabakat ve kriptografi aslında kriptografik gerçek olarak bilinen kavramdan temelini alır. Bu temel, yeni işlemlerin onayının aslında geçmişte blok zincire aktarılmış ve kaydedilmiş, onaylandığı için de doğru olarak kabul edilen artalan bilgiye göre gerçekleşmesi şeklinde özetlenebilir.

Bu haftanın gelişmelerine gelirsek, yetkililerin titizliklerinin sonucunda Binance’in kara para akladığı ihtimali akıllara getirildi. 2018’de başlayan ve FTX skandalı ile güçlenen soruşturmalar ile şimdi de Binance’in üst yöneticileri mercek altına alınacak gibi görünüyor.

Ek olarak, Avalanche NFT’lerinin E-ticaret devi Shopify üzerinden kullanımının başlayacağını öğrendik. Böylece OpenSea veya Magic Eden gibi pazar yerlerine ihtiyaç duymadan Avalanche ekosistemindeki NFT’lerden satın alabileceğiz.

Geçtiğimiz hafta Donald Trump tarafından piyasaya sürülen bir NFT koleksiyonu aynı gün tükenmişti. Kendisinin Özgürlük Heykeli önünde bir meşale tuttuğu kartlardan bir tanesi ise 20 ETH şeklinde fiyatlandırıldı.

Logan Paul’un NFT oyunu CryptoZoo ise kullanıcılara pasif gelir olanağı sunacağını vaadetmişti. Ancak işler pek öyle olmadı. Diğer pek çok vaadi büyük icraati küçük oyun gibi, bu da dolandırıcılık ile suçlanarak sahnelere veda etmişti. Logan Paul ise bu sorunun tamamen işe aldığı insanların sorumluluğu olduğunu, kendi suçunun asla olmadığını iddia ediyor. Harika bir olgunluk örneği!

Bu haber ise akıllara Axie Infinity oyununu getiriyor. Pek çok kripto oyununda karşılaştığımız gibi, burada da fazlaca NFT sahibi olan oyuncuların daha az kazanan oyunculardan yararlanması söz konusuydu. Tokenomics modeli üzerine yapılmış, ki bu modeli ilerleyen bültenlerimizde konuşacağız, yüzeysel bir oyun olarak değerlendiriliyordu. Oyun zirvesini yaşarken oyuncuların değerlerine yönelik 620 milyon dolar miktarında zarar yaşatan bir hack bahtsızlığı yaşamıştı. Toplamda kaç kişi mağdur oldu bilemiyoruz, ancak kendilerine geçmiş olsunlarımızı iletiyoruz.

Elon Musk, geçtiğimiz haftalarda Twitter’da hizmetlileri yerlerine robotlar geleceği gerekçesiyle işten çıkarmıştı. Chelsea ofisinden aktarılanlara göre ilerleyen günlerde ofis çalışanları tuvalet kağıdı için yalvarmak durumunda kaldılar. Aynı zamanda tıkanan tuvaletler ve yerine getirilmeyen başka ihtiyaçlar da cabası.

Bir başka haberimiz ise Ukrayna’da eczanelere kripto para ile ödeme yöntemi gelmesi ile ilgili. Ukrayna’nın eczane zinciri ANC’nin müşterileri, artık belirli kripto para birimleriyle eczanelerden ilaç ve diğer ürünleri satın alabilecek.

Senenin ilk haftasının gelişmeleri bu şekildeydi, sizlere gelecek Pazar daha mutlu haberler ile hitap etmeyi umuyoruz. Umuyoruz ki gününüz huzurlu ve güzel geçer ve diğer günlerinize ilham olur.

Haftaya daha mutlu bir Pazar sabahında görüşmek üzere,

Merkezsiz Bülten

Kripto Sistemlerde Güvence İlkeleri